Đăng ngày:
Cửa Thượng Tứ - Một trong những cổng thành của Huế. Ảnh: Bảo Phước
Quy hoạch chi tiết Kinh thành Huế có nhiều nội dung; trong đó, có 2 nội dung có tính đột phá, được dư luận quan tâm là dự kiến đến năm 2045, quy mô dân số trong khu vực Kinh thành Huế sẽ giảm từ 78.120 người như hiện nay xuống còn khoảng 66.000 người để phù hợp với định hướng bảo tồn và phát triển bền vững.
Đặc biệt, Huế sẽ cho mở rộng không gian công cộng trước 8 cổng thành, bao gồm: Nhà Đồ, An Hòa, Thượng Tứ, Cửa Hậu, Đông Ba, Cửa Hữu, Chánh Tây và Kẻ Trài nhằm tôn vinh giá trị lịch sử và kiến trúc của Kinh thành Huế, đồng thời hỗ trợ phát triển du lịch bền vững.
Không thể phủ nhận tầm quan trọng của Kinh thành Huế trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. Được xem là “trái tim” của Quần thể di tích Cố đô Huế, nơi đây hội tụ nhiều giá trị lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật và phong tục truyền thống đặc trưng thời nhà Nguyễn. Việc mở rộng không gian công cộng trước các cổng thành vừa nêu sẽ giúp khách tham quan có điều kiện tiếp cận và thưởng thức vẻ đẹp di sản một cách trực quan, sinh động hơn. Sự hiện diện của không gian mở cũng hứa hẹn mang lại môi trường văn hóa cộng đồng phong phú, nơi người dân và du khách có thể trải nghiệm các hoạt động lễ hội, nghệ thuật đường phố, hay những chương trình truyền thống mang đậm nét Huế.
Về mặt kinh tế, việc mở rộng không gian công cộng quanh Kinh thành Huế, kết hợp phát triển các tuyến phố thương mại, dịch vụ du lịch, hứa hẹn sẽ thúc đẩy ngành du lịch – lĩnh vực mũi nhọn của địa phương phát triển hơn. Bên cạnh đó, quy hoạch này còn tạo thêm nhiều cơ hội việc làm cho người dân trong các ngành dịch vụ, lưu trú, ẩm thực và vận tải.
Song song với đó, tầm nhìn “Huế - thành phố văn hóa, du lịch và thân thiện môi trường” được khẳng định rõ nét hơn qua việc ưu tiên giao thông xanh, tạo các tuyến xe đạp và đường đi bộ. Điều này không chỉ bảo vệ môi trường, giữ gìn không khí trong lành, mà còn góp phần xây dựng hình ảnh Huế là đô thị sinh thái, từ đó thu hút thêm nguồn lực đầu tư trong và ngoài nước.
Việc mở rộng không gian công cộng trước các cổng thành là xu hướng tất yếu, vừa làm đẹp cảnh quan, để bảo vệ di sản. Ngay Thủ đô Hà Nội - nơi “tấc đất tấc kim cương”, mới đây, thành phố cũng đã tán thành ý tưởng cho đập bỏ tòa nhà “Hàm cá mập” để tôn tạo lại cảnh quan khu vực quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và quanh hồ Gươm vốn bị “lấn chiếm” hàng chục năm nay.
Tuy vậy, sau khi mở rộng không gian, việc thiết kế và phát triển hạ tầng xung quanh 8 khu vực cổng thành đòi hỏi sự thận trọng cao độ. Bởi các cổng thành và hệ thống thành quách là chứng tích lịch sử mang đậm dấu ấn kiến trúc Triều Nguyễn. Do đó, cảnh quan mới cần được thiết kế hài hòa, tránh tạo ra những yếu tố hiện đại thái quá làm phá vỡ không gian cổ kính. Khu vực xung quanh cổng thành cần mang hơi thở của Huế xưa, đồng thời đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí, nghỉ chân của du khách một cách tiện lợi và an toàn. Phương án quy hoạch phải nhấn mạnh tính “gợi mở” để du khách thấy được sự chuyển tiếp nhẹ nhàng giữa không gian hiện đại và khu di tích cổ xưa.
Tương tự là việc giảm dân số trong Kinh thành để giải tỏa áp lực về giao thông, hạ tầng. Kế hoạch này cũng phải được tính toán kỹ lưỡng và có lộ trình cụ thể. Chính quyền địa phương cần quan tâm hỗ trợ tái định cư, đảm bảo sinh kế cho người dân phải di dời đến nơi ở mới.
Ngược lại, dù giảm dân số, nhưng việc mở rộng không gian công cộng ở 8 cổng thành sẽ đồng nghĩa với việc gia tăng lượng du khách đổ về Kinh thành Huế, đặt ra áp lực lớn lên hạ tầng hiện hữu. Việc cải tạo, nâng cấp hệ thống đường nội thành như Nguyễn Trãi, Đinh Tiên Hoàng, Yết Kiêu, Đặng Thái Thân, Mai Thúc Loan,Thái Phiên, Cửa Trài cần được kết hợp với chính sách ưu tiên giao thông xanh, tổ chức các tuyến xe đạp, đường đi bộ, xe điện… nhằm hạn chế ô nhiễm và bảo vệ môi trường. Từng bước chuyển đổi sang những phương tiện ít phát thải sẽ giúp Huế duy trì không khí trong lành, gìn giữ vẻ yên bình vốn có.
Cuối cùng, sự thành công của quy hoạch mở rộng không gian 8 cổng Kinh thành Huế, giảm dân số, quy định về chiều cao công trình xây dựng, thiết kế lại giao thông… phụ thuộc vào việc triển khai và giám sát xuyên suốt. Do đó, cần có chính sách rõ ràng, cơ chế quản lý hiệu quả nhằm ngăn chặn tình trạng xây dựng tự phát, khai thác thương mại thiếu lành mạnh. Để di sản trường tồn, người dân phải trở thành chủ thể đồng hành cùng Nhà nước, chứ không chỉ là những người “theo sau” quy hoạch.
Chủ trương mở rộng không gian công cộng trước 8 cổng Kinh thành Huế là bước đi đúng hướng, vừa tôn vinh vẻ đẹp di tích, vừa mang lại lợi ích kinh tế - xã hội cho địa phương. Tuy nhiên, để biến tầm nhìn thành hiện thực, TP. Huế cần phối hợp nhịp nhàng với các ban ngành, chuyên gia, cùng cộng đồng cư dân bản địa. Sự cẩn trọng, minh bạch và trách nhiệm trong quy hoạch sẽ là nền tảng vững chắc giúp Kinh thành Huế vừa “sống” mãi cùng thời gian, vừa đưa Huế thành một điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch quốc tế.